Khi vừa tiếp cận với hệ thống giáo lý Theravāda, không ít hành giả khi nghe danh xưng “Tam Tạng Kinh Điển” thường cảm thấy e ngại vì sự đồ sộ và phức tạp. Dường như bộ kinh này chỉ phù hợp với giới xuất gia hay các học giả chuyên trách. Thực ra, nếu nhìn đúng cách, Tam Tạng không hề xa lạ. Có thể ví nó như một kim chỉ nam toàn diện cho người tu tập, được phân định rạch ròi để người học dễ dàng nắm bắt.
Khám phá định nghĩa về Tam Tạng
Xét theo nghĩa đen, Tipiṭaka hay Tam Tạng chính là “ba chiếc lồng” hay “giỏ”, tượng trưng cho ba kho tàng lớn dùng để gìn giữ và hệ thống hóa pháp bảo.
Ba Tạng đó là:
Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Bộ Tạng Kinh (Sutta Piṭaka)
Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhamma Piṭaka)
Toàn bộ các bản văn Tipiṭaka được lưu truyền bằng ngôn ngữ Pāḷi trong truyền thống Nguyên thủy, và được công nhận là bộ giáo điển nguyên sơ, có tính hệ thống và sát thực nhất với lời dạy ban sơ của Đức Phật.
Vinaya Piṭaka: Cốt lõi của giới hạnh
Mặc dù Tạng Luật tập trung vào giới luật của hàng xuất gia, nhưng cư sĩ thấu hiểu Luật sẽ có nền tảng tu tập rất kiên cố.
Ý nghĩa của Luật tạng không phải là sự áp đặt kỷ luật, mà là để:
Giữ đời sống thanh tịnh
Giảm xung đột, rối ren
Thiết lập nền tảng cho sự phát triển của Định và Tuệ
Tóm lại một cách súc tích:
Tạng Luật chính là hàng rào bảo vệ cho hành động và ngôn từ
Với người mới học Phật, chỉ cần nắm tinh thần:
Mối quan hệ nhân quả trong mọi việc làm
Tôn trọng giới hạn
Sống có kỷ luật và trách nhiệm
Sutta Piṭaka: Nguồn cảm hứng tâm linh
Trong ba tạng, Tạng Kinh là nội dung phổ biến và dễ tiếp cận nhất với người tại gia.
Kho tàng này bao gồm:
Toàn bộ các pháp thoại của Đức Phật
Đối thoại với đệ tử, vua chúa, cư sĩ, ngoại đạo
Lời dạy trực diện về bản chất của đau khổ và lộ trình đoạn tận khổ đau
Tạng Kinh được chia thành 5 bộ lớn (Nikāya), trong đó:
Sắp xếp theo độ dài của các tang tang kinh dien theravada bài kinh: trường, trung và tiểu
Chứa đựng những hướng dẫn hành trì thực tế như Pháp Cú hay Tứ Niệm Xứ
Có kinh trả lời thẳng những vấn đề đời sống
Nhìn chung:
Tạng Kinh chính là lộ trình tu tập được dẫn dắt bằng thuyết giảng và các câu chuyện sinh động
Người bắt đầu tu học sẽ thấy Tạng Kinh là điểm xuất phát lý tưởng nhất.
Khám phá Tạng Vi Diệu Pháp: Bản đồ chi tiết về tâm thức
Mặc dù Abhidhamma là nội dung có tính trừu tượng và đòi hỏi tư duy cao, nhưng đây lại là phần uyên thâm nhất.
Có thể so sánh:
Tạng Kinh là “Phật dạy gì”
Thì Vi Diệu Pháp là “Pháp vận hành như thế nào”
Abhidhamma cung cấp cái nhìn chi ly về:
Tâm là gì?
Một sát-na tâm gồm những yếu tố nào?
Nguyên nhân hình thành các trạng thái bất thiện
Nghiệp được tạo và trổ quả ra sao?
Lời khuyên cho người mới bắt đầu:
Chưa cần thiết phải nghiên cứu Abhidhamma ngay lập tức
Dẫu vậy, nhận thức được giá trị của nó sẽ giúp hành giả tránh được những hiểu biết lệch lạc hoặc cảm tính về giáo pháp
Làm thế nào để kết nối Tam Tạng với Tam Học?
Một cách rất dễ nhớ:
Vinaya Piṭaka tương ứng với Giới (Sīla)
Tạng Kinh → Định
Tạng Vi Diệu Pháp → Tuệ
Hệ thống Tam Tạng là một chỉnh thể thống nhất, trong đó các phần tương trợ nhau:
Nhờ giữ Giới sạch trong mà Định lực được củng cố
Nhờ năng lực của Định mà trí Tuệ mới được phát sinh
Có Tuệ → Giới được giữ một cách tự giác
Cách thức tiếp cận Tipiṭaka hiệu quả cho hành giả sơ cơ
Gợi ý đơn giản:
Đừng cố “học hết”
Hãy học theo thứ tự:
Nắm vững các nguyên tắc đạo đức căn bản
Đọc Kinh để soi lại đời sống
Khi căn tính và sự hiểu biết đã chín muồi, hãy nghiên cứu Abhidhamma để phát triển tuệ giác
Tipiṭaka không tồn tại để làm giàu vốn tri thức lý thuyết, mà để:
thực hiện cuộc cách mạng tâm linh nơi thân, miệng và ý mỗi ngày